सिक्दै सिकाउदै कलायात्रा

धरान । युमा फाइन आर्ट एमेडेमी, धरानमा कला सिक्दै गरेका २१ बर्षीय रुद्र बिक सोमबार बिहानै भेडेटार हान्निए । उनीसँग एकेडेमीका अन्य नवोदित कलाकारहरु पनि थिए । हरदम चिसो मौषम रहने भेडेटारमा धरानको उखरमाउलो गर्मी  छल्न भनेर उनीहरु गएका भने होइनन् ।
पर्यटकीय गन्तव्य बनिसकेको भेडेटारमा सोमबार नेपालकै नाम चलेका एवं वरिष्ठ कलाकारहरुको जमघट हुदैथियो । यो खबरले रुद्र जस्ता धरान र पूर्वका नवोदित कलाकारहरु उत्साहित बनेका थिए । अग्रज कलाकारहरुबाट केही सिक्ने मौका उनीहरु गुमाउन चाहदैनथे । ‘वरिष्ठ कलाकारहरु आउदै हुनुहुन्छ भन्ने खबर सुनेँ, उहाँहरुबाट धेरै कुरा सिक्न सकिन्छ भनेर हामी गएका थियौं’–मंगलबार धरानमा भेटिएका रुद्रले भने–‘नाम मात्रै सुनेका वरिष्ठ कलाकारहरुलाई प्रत्यक्ष देख्न पायौं, उहाँहरु कसरी पेन्टिङ गर्नुहुन्छ भनेर हेर्न पायौं, हाम्रो लागि अध्ययनकै एउटा पाटो भयो ।’

कलायात्रामा करिब ४० जना वरिष्ठ एवं अग्रज कलाकारहरुले भेडेटारलाई क्यानभाषमा उतारे । नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानले आयोजना गरेको पूर्वाञ्चल कलायात्रालाई रुद्रजस्ता थुप्रै नवोदित कलाकारहरुले प्रत्यक्ष अवलोकन गरे । यसलाई उनीहरु सिकाईको महत्वपुर्ण क्षण भन्न रुचाउछन् । साथै, मोफसलमा कलाको जागरण ल्याउन प्रेरणा मिलेको उनीहरुले महशुस गरेका छन् । ‘नयाँ कलाकाहरुलाई उर्जा मिलेको छ, नेपालकै राम्रो र अग्रज कलाकारहरुले कसरी पेन्टिङ गर्छन, रंगसँग कसरी खेल्छन्, संयोजक कसरी गर्छन् भनेर प्रत्यक्ष हेर्दा धेरै ज्ञान हुन्छ’–युमा फाइन आर्ट एकेडेमीका अध्यक्ष महेन्द्र राई भन्छन्–‘पेन्टिङको ट्रेण्ड(शैली) परिवर्तन भइरहन्छ, त्यो थाह पाउन पनि यस्तो कार्यशाला महत्वपुर्ण हुन्छ ।’

भेडेटारमा आयोजित कलायात्रामा वात्सायन नामले चर्चित कलाकार(कार्टुनिष्ट) दुर्गा वराल, काठमाण्डौंस्थित सिर्जना आर्ट्स कलेजका प्रिन्सिपल कृष्ण मानन्धर, कलाकाहरु एल.पि.गुरुङ, इरिना ताम्राकार, बुद्धि गुुरुङ, प्रमिला बज्रचार्य, सुनिता राना, अनुराधा सिंह, कर्ण मास्के, शान्तकुमार राई, प्रनोद दत्तलगायत विभिन्न जिल्लाबाट सहभागी थिए । कलायात्रामा पूर्वका युवा कलाकारहरुले पनि अग्रजहरुसँगै क्यानभासमा रंग पोतेका थिए । उनीहरुको सृर्जना तीन दिनसम्म धरानमा प्रर्दशनीमा राखिएको छ । नवोदित कलाकारहरुले अग्रजहरुबाट सिक्ने अवसर पाएको कलायात्राले अग्रजहरुलाई पनि युवा कलाकारहरुको भावना बुझ्ने अवसर मिलेको वरिष्ठ कलाकार एवं कार्टुनिष्ट दुर्गा बराल(वात्सायन) बताउछन् । ‘सँगै बसेर काम गर्दा कलाको माध्यमबाट अन्र्तक्रिया हुन्छ, एकले अर्काको काम हेर्न पाउछौं’–यस्ता कार्यक्रममा विरलै बाहिर निस्कने वात्सायनले भने–‘नयाँहरुले अग्रजहरुबाट सिक्छन् र अग्रजहरुले पनि युवाहरुलाई बुझ्ने मौका पाउछौं, नयाँ कलाकारहरु कस्तो प्रविधि र शैली अपनाउछन्, उनीहरुले कला क्षेत्रलाई कता लैजान चाहन्छन् भनेर थाह पाउन सक्छौं ।’
काष्ठमण्डप आर्ट स्टुडियोकी इरिना ताम्राकारले नयाँ र पुराना पुस्ता, मोफसल र राजधानीका कलाबारहरुबीच सम्बन्ध स्थापित भएकोमा खुशी व्यक्त गर्छिन् । साथै, सडकमै चित्र बनाएर सडकमै प्रर्दशन गर्दा आमजनतामा पनि कलाप्रति चासो एवं आर्कषण बढाउने उनको धारणा छ । ‘समाजमा कलाप्रति चेतना जगाउछ, जगरण ल्याउछ’–उनले भनिन् । ललितकला प्रतिष्ठानका चित्रकला विभाग प्रमुख शान्तकुमार राई पनि कलायात्राले स्थानीयस्तरमा जागरण ल्याउने बताउछन् । भेडेटारमा बनाइएका करिब दर्जन जति अग्रज कलाकारहरुको सृर्जना त्यही राखिने र मिनि संग्रहालयकोरुपमा विकास गर्ने सोच रहेको उनले बताए । ‘कलाकारहरु आए, चित्र कोरेर गए भन्ने मात्रै होइन, कलाको माध्यमबाट पर्यटन प्रर्वद्धन गर्न थप पद्दत पुगोस् भनेर राम्रा कलाकारहरुको सृर्जना भेडेटारमा छोड्छौं, यो क्षेत्रमा कला म्युजियम बनाउन सक्यौं भने कलाकार र कला क्षेत्रको विकासमा महत्वपुर्ण फड्को मार्न मद्दत पुग्छ’–उनले भने ।
मोफसलमा फाइन आर्ट अध्ययन गर्न चाहने विद्यार्थीहरु थुप्रै छन् । तर, पढ्ने अवसर भने राजधानीमा मात्रै सिमित छ । सिर्जना आर्टस् कलेजका प्रिन्सिपल कृष्ण मानन्धर पूर्व, पश्चिम सबै क्षेत्रमा आर्ट कलेज खुल्न आवश्यक भएको ठान्छन् । ‘कोही कला पढन् चाह्यो भने राजधानी नै पुग्नुपर्ने बाध्यता छ, कति जान सक्लान् कति सक्दैनन्’–उनले भने–‘आफ्नै घर,आँगनमा बसेर कला पढ्ने वातावरण हुनुपर्छ, यसकोलागि पूर्व, पश्चिम सबैतिर आर्ट कलेज खोलिनु जरुरी छ ।’