फोटोमा उहिलेको धरान

धरान । खुबै नाम चलेको धरान ४ स्थित छाता चोकको नाम कसरी रहन गयो होला ? त्यहाँ छाता थियो कि वा के थियो ? धरानका बुढापाकाबाहेक तन्नेरी र नयाँ पुस्ता यसबारे अनभिज्ञ छन् । मंगलबार धरान ७ स्थित सिद्धि नेवाः परिषदको हलमा पुगेपछि भने भिक्टोरी स्कुलका विद्यार्थी गोविन्द राईको उहिलेदेखिको जिज्ञासा मेटियो ।
‘अपुई, त्यहाँ त छाता जस्तै पो थिएछ त’–उनीसँगै उनका साथीहरुमा पनि अचम्मित भए । विश्व फोटोग्राफी दिवसको अवसरमा सोमबार र मंगलबार धरानमा आयोजित दुई दिने साँस्कृतिक फोटो प्रर्दशनीले उहिलेको धरानबारे गोविन्द जस्ता थुप्रै धरानेहरुको जिज्ञासा मेटाएको थियो । उहिले त्यहाँ छाता आकारको काठको चौतारी थिएछ । अहिले त्यसको नामनिसान छैन । वरीपरी पक्कीघरहरु ठडिएको छ । तर, छाताआकारको संरचना ठिक पछाडिको भवन भने अझै पुरानो अवस्थामै छ । ‘धरानको पुरानो फोटोहरु हेर्न पायौं, पहिला धरान कस्तो थिएछ भनेर थाह पाउदा ज्यादै खुशी लागेको छ’–युरेका उच्चमाविमा कक्षा ७ मा अध्ययनरत अभिषेक पण्डितले भने ।
जुनियर जेसिज धरानको आयोजना र चोमोलोङ्मा युनेस्को सेन्टरको सहयोगमा भएको फोटो प्रर्दशनीमा उहिलेको धरान झल्काउने २७ वटा फोटोहरु राखिएको थियो । ती फोटोहरु २०१६ सालदेखि २०२८ सालबीचमा खिचिएका श्यामश्वेत छन् । विभिन्न व्यक्तिले खिचेका यी ऐतिहासिक एवं दुर्लभ फोटोहरु धराका साहित्यकार श्री सुब्बाले संकलन गरेका हुन् । ‘यी फोटोहरुले धरानको इतिहास बोल्छ, नयाँ पुस्तालाई ४०, ५० बर्षअघि धरान कस्तो थियो भनेर देखाउन सकिन्छ’–फोटो प्रर्दशनी पुगेपछि जिल्ला फुटबल संघका उपाध्यक्ष नविन राईले भने ।
दुलर्भ ती फोटोहरुमा हाल भानुचौकस्थित घण्टाघरको भुकम्प स्मारक निर्माण भएको ठाउँमा रहेको घरेलु शिल्पकला बिक्री भण्डारको फोटो छ । त्यस्तै, धरान नगर पञ्चायतको कार्यालय, पुलिस थाना, भानुचौक, धुलो उडाउदै गुडेको जीप, धरानको पहिलो महिला भलिवल टिम, तीनकुनेको पुरानो स्वागत गेट, ब्रिटिश घोपा क्याम्पलगायतको दुलर्भ श्यामश्वेत तस्वीर हेर्दा आँखाभरि उहिल्येको धरान झल्किन्छ । ‘पुरानो धरानबारे जिज्ञासा मेटाउन सक्यौं, खुशी छौं’–जुनियर जेसिजका कार्यकारी उपाध्यक्ष एवं प्रर्दशनीका संयोजक सरोज श्रेष्ठले भने ।

                                                    प्रदर्शनीमा विद्यार्थीको घुइचो

दुई दिने फोटो प्रर्दशनीको अवलोकन गर्न धरानका विभिन्न विद्यालयका विद्यार्थीहरुको घुँइचो लागेको थियो । नेपालको विभिन्न जाती, समुदाय र भुगोलको कला, सँस्कृति झल्काउने तस्वीरहरु राखिएकोले पनि धरानका स्कुलहरुले विद्यार्थीलाई अवलोकनमा पठाएको थियो ।
फोटो अवलोकन गर्न शिक्षकहरु पनि आएका थिए । कला, सँस्कृति झल्कने फोटोहरुले विद्यार्थीहरुमा ज्ञान र सँस्कृतिप्रति चासो बढाउने युरेका आवासिय उच्चमाविका शिक्षक दामोदर अधिकारीले बताए । प्रर्दशनीमा राखिएको चर्खा र पुरानो धरानको फोटोहरुले पनि विद्यार्थीहरुलाई थप आर्कषित गरेको थियो । ‘दुई दिनमा धरानका दुई हजार बढी विद्यार्थी र सर्वसाधारणहरुले अवलोकन गरे’–संयोजक सरोज श्रेष्ठले भने–‘कला, सँस्कृतिबारे जानकारी पनि पाएका छन् र फोटोग्राफीबारे पनि उनीहरुमा जिज्ञासा र रुचि जगाएको छ ।’

प्रर्दशनीमा विविध सँस्कृति झल्काउने ६५ भन्दा बढी फोटोहरु राखिएको थियो । ती तस्वीरहरु राजधानीमा रहेका फोटोग्राफरहरुले सँस्कृति एवं जनजीवनबारे खिचेका हुन् । अपेक्षाभन्दा बढी विद्यार्थीहरुले प्रर्दशनी अवलोकन गरेकोमा खुशी व्यक्त गर्दै सँस्कृतिविद तथा चोमोलोङ्मा युनेस्को सेन्टरका अध्यक्ष हरिवंश किरातले भने–‘अहिले यी विद्यार्थीहरुमा कला, सँस्कृतिप्रति रुचि जगाउन सकियो भने भोली कोही नेता बन्ला, कोही नीति निर्माण तहमा पुग्ला । त्यतिबेला कला,सँस्कृति संरक्षणमा उनीहरुले योगदान पुर्याउन सक्छन् ।’