भत्केको गाउँ बनाउदै सृर्जनशील युवा

ओखलढुंगा । बैशाख १२ गतेको भुकम्प आउदा ट्रेक एण्ड टुर गाइड कुशहरी फुँयाल पर्यटकीय नगरी पोखरामा थिए । भुकम्पले देशभर धनजनको ठुलो क्षति भएको खबर आयो । उनले आफ्नै गाउँघर सम्झिए । मन थाम्न सकेनन् । ओखलढुंगाको प्राप्चा हान्निए ।
उनी गाउँ फर्कने एक्ला थिएनन् । पोखरा र काठमाण्डौंबाट आफ्ना दौतरी र गाउँकै अन्य तन्नेरीहरु पनि भुकम्प लगत्तै गाउँ फर्किए । दशैतिहारमा मात्रै भेला हुने युवाहरुलाई यसपाली भुकम्पले बैशाख दोस्रो सातामा नै भेटायो । गाउँ फर्किएपछि उनीहरु कुनै दिन चुपचाप बसेका छैनन् । करिब ७ बर्षअघि आफ्नै पहलमा गठन भएको सृर्जनशील युवा समुहको नेतृत्वमा यी युवाहरु भुकम्पले बिगारेको आफ्नो गाउँ बनाउन अहोरात्र खटिएका छन् । युवाहरुको जोश देखेर गाउँले सबैले उनीहरुलाई साथ दिएका छन् । ‘विपतमा आफ्नै गाउँमा सेवा गर्न फर्कियौं, हाम्रो काम देखेर गाउँले सबै जना खुशी नै हुनुहुन्छ’–युवा समुहका सल्लाहकार रहेका कुशहरीले भने ।
गाउँ फर्किएका युवाहरुमध्ये कसैले पारामेडिक तालिमसमेत लिएका थिए । यो टिमले घाइते भएकाहरुलाई प्राथमिक उपचारमा खटिए । कोही घर भत्किएर पुरिएको अन्न निकाल्नतिर लागे भने कोही घरदैलोमा पुगेर भुकम्प र पराकम्पन आउदा कसरी सुरक्षित रहने भन्दै सम्झउदै हिडे । उनीहरुले देउरालीमा सञ्चालन गरेको हेल्प डेस्कको सबैले मुक्तकण्ठले प्रसंसा गरेका छन् । त्यहाँ उनीहरुले सिडिएमए सेट राखेका छन् । त्यहाँबाट निशुल्क फोन गर्न मात्रै होइन, कुनै आपत आइपरेमा समुहलाई खबर गर्न वा समुहले जरुरी सुचना गाउँलेलाई प्रवाह गर्न सजिलो भएको छ । ‘हामीले सबैलाई नम्बर दिएका छौं, केही आपत आइपर्यो भने खबर गर्नुस् भनेका छौं । हामीले पनि जिल्ला, गाविस र गाउँका मानिसहरुको नम्बर राखेका छौं, केही खबर दिनुपर्यो भने तत्काल रिले हुन्छ’–समुहका अध्यक्ष सुसिल वाग्लेले भने ।

अध्यक्ष वाग्लेलका अनुसार हेल्प डेस्कमा कहाँ के घटना भयो भनेर खबर आउने गर्छ । त्यसैअनुसार पारामेडिक टिम, उद्दार टिम आवश्यक स्थानमा पुग्छन् । जिल्लाबाट वा अन्यत्रबाट राहत आउदैछ भने समुहले नै गाउँलेलाई खबर गरिदिन्छन् र वितरणमा जुट्छन् । गाउँको आवाजलाई समुहले नै जिल्लासम्म पुर्याउन सहजीकरण पनि गरिदिएका छन् । त्यतिमात्रै होइन, यातायातको सुविधा नपुगेको प्राप्चामा युवाहरु नै जिल्ला र रामपुरसम्म पुगेर राहत बोकी गाउँमा ल्याइदिन्छन् । ‘हामी २२ जनाको टोली निरन्तर जुटेका छौं, गाउँलेबाट पनि सहयोग पाएका छौं’–अध्यक्ष वाग्लेले भने–‘घर, स्कुलको भग्नावशेष हटाउन, टहरा निर्माणमा पनि हामी सक्रिय छौं ।’
समुहको अभियानमा साथ दिन पोखराबाट कुशहरीसँगै टुर गाइड मोहनकुमार फुँयाल, काठमाण्डौंबाट रामहरी फुयाल(समुहका उपाध्यक्ष), आशोक फुँयाल, सन्तोष फुँयाल, सचिव मदन केसी गाउँ आए । यस्तै, धरानको इञ्जिनियरीङ क्याम्पस पढ्दै गरेका सुवा फुँयाल, विनोद ढुंगेल, सागर फुँयाललगायत युवाहरु गाउँ फर्किए । ‘हाम्रो समुह गठन भएपछि सबै जना भेट भएको यसैपाली हो, कसैको भर नपरी सकेसम्म आफ्नो गाउँ बनाउ भन्ने छ’–उपाध्यक्ष रामहरि फुँयालले भने । शिवदुती उच्चमाविका शिक्षक टोलहरी पोख्रेलले समुहले जनप्रतिनिधिविहिन अवस्थामा गाविसमा समुहको उपस्थितिले राहत पुगेको बताए । युवाहरु घरदैलो गरेर वास्तविक भुकम्प पीडितको तथ्यांक संकलन गरेकोले राहत सामग्री वितरणमा सहज भएको र कुनै विवाद आइलागे मध्यस्थता पनि गरिरहेको भन्दै समुहको प्रसंसा गरे । ‘भग्नावशेषबाट उद्दार, पुननिर्माणमा युवाहरुको सक्रियता अत्यन्तै प्रसंसनीय छ, जनप्रतिनिधि नभएको बखतमा यो समुहको उपस्थितिले पीडितलाई राहत महसुस गराएको छ’–शिक्षक पोख्रेलले भने ।

त्यसो त समुह स्थापनादेखि नै गाउँको वातावरण, सरसफाई, शिक्षा र विकास निर्माणमा सक्रिय थियो । समुहले गाविसको ९ वटै वडामा घर घरमा फोहोर व्यवस्थापनको लागि एक घर एक डोको अभियान चलाए । विद्यालयमा खानेपानीको धारा पुर्याएका छन् भने विद्यार्थीहरुको लागि शैक्षिक सामग्री पनि जोहो गरिदिएका छन् । चेतनामुलक सडक नाटक देखाउन पनि समुह सक्रिय छ । समुह ०६६ मा देउसी भैले खेल्नेक्रममा गठन भएको हो । शुरुमा बाल क्लब मात्रै थियो, पछि त्यसको दायरा बढाएर युवा समुह भएको हो ।