बराहक्षेत्रमा पर्यटकीय आर्कषण थपिदै
धरान । धार्मिक पर्यटनको प्रचुर सम्भावना भएर पनि ओझेलमा परेको प्राचिन बराहक्षेत्र मन्दिरमा विभिन्न पर्यटकीय आर्कषण एवं सुविधा थपिदै गएको छ । मन्दिरमा तीर्थालु– भक्तजनसँगै घुम्नको लागि पर्यटकलाई आकर्षित गर्ने उद्देश्यले पर्यटकीय संरचनाहरु थपिएको हो ।
स्थानीयका अनुसार करिब तीन बर्षयता मन्दिर आसपासमा आर्कषण र सुविधाहरु थपिन थालेको हो । आर्कषण थपिएर मन्दिर आसपासको स्वरुप फेरिएपछि तीर्थालुसँगै घुम्न आउने पर्यटकहरुको पनि संख्या बढ्दै गएको छ । स्थानीयबासी र बराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चको पहलमा वृहत्तर बराहक्षेत्र विकास समिति, पर्यटन कार्यालय झापालगायतको लगानीमा पर्यटकीय आर्कषणहरु थपिएका हुन् । भक्तजनबाट संकलित रकम पनि मन्दिरमा लगानी गरिएको छ । मन्दिर परिसरमा बराह कुण्ड र यात्री विश्रामस्थल बनाइएको छ । कुण्डमा बराह अवतारले पृथ्वीलाई पातलबाट बोकेर उद्दार गरेको झल्किने सुन्दर प्रतिमा राखिएको छ ।
बराह कुण्ड परिसरबाट तालजस्तो देखिने सप्तकोशी र पारीपटि उदयपुरको मैनामनी, धनकुटाको छिन्ताङ डाँडा नियाल्न भ्यु प्वान्ट निर्माण गरिएको छ । त्यहाँ तीर्थालु एवं पर्यटकहरुलाई बस्न कुर्सीसमेत राखिएको छ । कुण्ड नजिकै अहिले ३५ मिटर लम्बाई र ८ मिटर चौडाई भएको आर्कषक पार्क पनि निर्माण भइरहेको बराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चका सचिव गंगा बहादुर मगरले जानकारी दिए । ‘मेलामा धेरै भीडभाड हुने भएकोले कोका कौशीकी संगमस्थलसम्म पुग्न वैकल्पिक बाटो पनि बनाइदिएका छौं, पहिला मन्दिर अघिबाटै शव लगिन्थ्यो, अब त्यही वैकल्पिक बाटोबाट लगिन्छ’–उनले भने ।
मन्दिरको मुख्य प्रवेशद्धार बृहत्तर बराहक्षेत्र विकास समितिले निर्माण गरिरहेको छ भने गेटबाहिर पर्यटक एवं तीर्थालुलाई सहजताको लागि सोधपुछ(सुचना केन्द्र) भवन निर्माण गरिएको छ । कोका नदीतर्फ झर्ने सिढीको पूर्वपटि विश्रामलय थपिएको छ भने किरात हाङसाम माङखिम(शिवालय) पनि निर्माण भइरहेको सचिव मगरले बताए । तीथालु, भक्तजनले दिएको पैसाबाट बास बस्न धर्मशाला पनि थपिदैछ । सेक्ष ट्राभलिङसम्बद्ध धरानका पर्यटन व्यावसायी बासुदेव वराल घुम्ने उद्देश्यले मात्रै आउने युवा पुस्तालाई पनि आकर्षित गर्न मठमन्दिर आसपासमा सौन्दर्य थप्न जरुरी रहेको बताउछन् । ‘मन्दिरमा आर्कषणको चीज थपिदा तीर्थ गर्न आउने मात्रै होइन, युवा पुस्तालाई पनि लोभ्याउछ र धार्मिक आस्था पनि बढ्छ’–पर्यटनकर्मी वरालले भने–‘यसले बाह्रै महिना तीर्थालु, पर्यटकहरुको चहलपहल बढाउछ, यही बसौं बसौं बनाउछ ।’
मन्दिरका मुलपूजारी दुर्गानाथ भण्डारीका अनुसार दैत्य हिरष्यक्षले पृथ्वी र वेदलाई समुन्द्रमुनि लिएर गएपछि उद्दार गर्न भगवान विष्णुले बराह अवतार लिएर दैत्यको बध गरेका थिए । हिन्दु धर्ममा बराहलाई विष्णुको तेस्रो अवतार मानिन्छ । बराहलाई कोका र कौशीकीको संगमस्थलमा नै शान्ति मिलेकोले यही बास गरेको विश्वास गरिन्छ । बराहको प्राचीत मन्दिर रहेको स्थान धरानबाट करिब २४ किलोमिटर पश्चिम उत्तर र चतराबाट झण्डै ८ किलोमिटर उत्तरमा पर्छ । बराहक्षेत्रमा कार्तिक शुक्ल एकादशीदेखि पुर्णिमासम्म ठुलो मेला लाग्छ । यो मेला सत्य युगको राजाको पालादेखि लाग्दै आएकोले राजर्षि एवं पौराणिक मेला पनि भनिन्छ । यो बेला भक्तजनहरुको घुइचो लाग्छ । यस्तै, माघे संक्रान्ति र पौषे औशीमा पनि यहाँ भक्तजनहरु आउछन् भने साउन महिनामा हरेक आइतबार, बैशाख शुक्ल द्धावदशी, वाला चर्तुदशी र रामनवमी पनि भक्तजनहरुको भीड लाग्ने पुजारी भण्डारीले बताए ।
.........................
मन्दिर आसपासको स्वरुप फेरिदै गएपनि सडक असुविधाले पर्यटकलाई त्यहाँसम्म पुग्न भने निकै हैरानी खेप्नुपर्छ । झन् बर्खायाम लागेपछि पहिरोले बाटो पुरिदा यातायात नै अवरुद्ध हुन्छ । ‘यहाँको ठुलो समस्या भनेकै चतरादेखि मन्दिरसम्म आउने बाटो हो, पक्की र व्यवस्थित बनाइदिने हो भने पर्यटक, तीर्थालुलाई धेरै सहज हुन्थ्यो र यो ठाउँको कायापलट हुनेथियो’–मुल पूजारी दुर्गानाथ भण्डारीले भने ।
उनका अनुसार परार साल पहिरोले ४ दिन बाटो बन्द भएको थियो भने पोहोर १५ दिन बाटो थुनिएको थियो । चतरा बजारदेखिको झण्डै ८ किलोमिटर बाटो दशकौंदेखि कच्ची छ । सुरक्षित र पक्की सडक बनाइदिने हो भने मन्दिर दर्शन गर्न सहज हुने र दिनहु हजारौं तीथार्लु, पर्यटकहरु आउने स्थानीयको भनाई छ । यहाँ नेपालका साथै भारत, भुटानबाटसमेत भक्तजनहरु आउने गर्छन् । सबैको एउटै गुनासो छ, बाटोको असुविधा । त्यसो त धरानको सर्दु खोलाबाटै कच्ची बाटोको कहर शुरु हुन्छ ।
स्थानीयका अनुसार करिब तीन बर्षयता मन्दिर आसपासमा आर्कषण र सुविधाहरु थपिन थालेको हो । आर्कषण थपिएर मन्दिर आसपासको स्वरुप फेरिएपछि तीर्थालुसँगै घुम्न आउने पर्यटकहरुको पनि संख्या बढ्दै गएको छ । स्थानीयबासी र बराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चको पहलमा वृहत्तर बराहक्षेत्र विकास समिति, पर्यटन कार्यालय झापालगायतको लगानीमा पर्यटकीय आर्कषणहरु थपिएका हुन् । भक्तजनबाट संकलित रकम पनि मन्दिरमा लगानी गरिएको छ । मन्दिर परिसरमा बराह कुण्ड र यात्री विश्रामस्थल बनाइएको छ । कुण्डमा बराह अवतारले पृथ्वीलाई पातलबाट बोकेर उद्दार गरेको झल्किने सुन्दर प्रतिमा राखिएको छ ।
बराह कुण्ड परिसरबाट तालजस्तो देखिने सप्तकोशी र पारीपटि उदयपुरको मैनामनी, धनकुटाको छिन्ताङ डाँडा नियाल्न भ्यु प्वान्ट निर्माण गरिएको छ । त्यहाँ तीर्थालु एवं पर्यटकहरुलाई बस्न कुर्सीसमेत राखिएको छ । कुण्ड नजिकै अहिले ३५ मिटर लम्बाई र ८ मिटर चौडाई भएको आर्कषक पार्क पनि निर्माण भइरहेको बराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चका सचिव गंगा बहादुर मगरले जानकारी दिए । ‘मेलामा धेरै भीडभाड हुने भएकोले कोका कौशीकी संगमस्थलसम्म पुग्न वैकल्पिक बाटो पनि बनाइदिएका छौं, पहिला मन्दिर अघिबाटै शव लगिन्थ्यो, अब त्यही वैकल्पिक बाटोबाट लगिन्छ’–उनले भने ।
मन्दिरको मुख्य प्रवेशद्धार बृहत्तर बराहक्षेत्र विकास समितिले निर्माण गरिरहेको छ भने गेटबाहिर पर्यटक एवं तीर्थालुलाई सहजताको लागि सोधपुछ(सुचना केन्द्र) भवन निर्माण गरिएको छ । कोका नदीतर्फ झर्ने सिढीको पूर्वपटि विश्रामलय थपिएको छ भने किरात हाङसाम माङखिम(शिवालय) पनि निर्माण भइरहेको सचिव मगरले बताए । तीथालु, भक्तजनले दिएको पैसाबाट बास बस्न धर्मशाला पनि थपिदैछ । सेक्ष ट्राभलिङसम्बद्ध धरानका पर्यटन व्यावसायी बासुदेव वराल घुम्ने उद्देश्यले मात्रै आउने युवा पुस्तालाई पनि आकर्षित गर्न मठमन्दिर आसपासमा सौन्दर्य थप्न जरुरी रहेको बताउछन् । ‘मन्दिरमा आर्कषणको चीज थपिदा तीर्थ गर्न आउने मात्रै होइन, युवा पुस्तालाई पनि लोभ्याउछ र धार्मिक आस्था पनि बढ्छ’–पर्यटनकर्मी वरालले भने–‘यसले बाह्रै महिना तीर्थालु, पर्यटकहरुको चहलपहल बढाउछ, यही बसौं बसौं बनाउछ ।’
मन्दिरका मुलपूजारी दुर्गानाथ भण्डारीका अनुसार दैत्य हिरष्यक्षले पृथ्वी र वेदलाई समुन्द्रमुनि लिएर गएपछि उद्दार गर्न भगवान विष्णुले बराह अवतार लिएर दैत्यको बध गरेका थिए । हिन्दु धर्ममा बराहलाई विष्णुको तेस्रो अवतार मानिन्छ । बराहलाई कोका र कौशीकीको संगमस्थलमा नै शान्ति मिलेकोले यही बास गरेको विश्वास गरिन्छ । बराहको प्राचीत मन्दिर रहेको स्थान धरानबाट करिब २४ किलोमिटर पश्चिम उत्तर र चतराबाट झण्डै ८ किलोमिटर उत्तरमा पर्छ । बराहक्षेत्रमा कार्तिक शुक्ल एकादशीदेखि पुर्णिमासम्म ठुलो मेला लाग्छ । यो मेला सत्य युगको राजाको पालादेखि लाग्दै आएकोले राजर्षि एवं पौराणिक मेला पनि भनिन्छ । यो बेला भक्तजनहरुको घुइचो लाग्छ । यस्तै, माघे संक्रान्ति र पौषे औशीमा पनि यहाँ भक्तजनहरु आउछन् भने साउन महिनामा हरेक आइतबार, बैशाख शुक्ल द्धावदशी, वाला चर्तुदशी र रामनवमी पनि भक्तजनहरुको भीड लाग्ने पुजारी भण्डारीले बताए ।
.........................
बाटोको असुविधा
मन्दिर आसपासको स्वरुप फेरिदै गएपनि सडक असुविधाले पर्यटकलाई त्यहाँसम्म पुग्न भने निकै हैरानी खेप्नुपर्छ । झन् बर्खायाम लागेपछि पहिरोले बाटो पुरिदा यातायात नै अवरुद्ध हुन्छ । ‘यहाँको ठुलो समस्या भनेकै चतरादेखि मन्दिरसम्म आउने बाटो हो, पक्की र व्यवस्थित बनाइदिने हो भने पर्यटक, तीर्थालुलाई धेरै सहज हुन्थ्यो र यो ठाउँको कायापलट हुनेथियो’–मुल पूजारी दुर्गानाथ भण्डारीले भने ।
उनका अनुसार परार साल पहिरोले ४ दिन बाटो बन्द भएको थियो भने पोहोर १५ दिन बाटो थुनिएको थियो । चतरा बजारदेखिको झण्डै ८ किलोमिटर बाटो दशकौंदेखि कच्ची छ । सुरक्षित र पक्की सडक बनाइदिने हो भने मन्दिर दर्शन गर्न सहज हुने र दिनहु हजारौं तीथार्लु, पर्यटकहरु आउने स्थानीयको भनाई छ । यहाँ नेपालका साथै भारत, भुटानबाटसमेत भक्तजनहरु आउने गर्छन् । सबैको एउटै गुनासो छ, बाटोको असुविधा । त्यसो त धरानको सर्दु खोलाबाटै कच्ची बाटोको कहर शुरु हुन्छ ।
Comments
Post a Comment