दुई दशकपछि जनतामाझमा हिमायती(फोटोफिचर)

छिन्ताङ । निरंकुश पञ्चायती व्यस्वथा र सामान्तीविरुद्ध किसान विद्रोह गर्दा तत्कालीन राज्यसत्ताले २०३६ सालमा धनकुटाको खाल्सा क्षेत्र(आँखीसल्ला, खोकु र छिन्ताङ)छिन्ताङमा क्रुर दमन गरेको थियो । प्रहरीले डेढ दर्जनको क्रुरतापुर्वक हत्या ग¥यो भने थुप्रैलाई थुनामा पु¥यायो । नेपालमा यो घटना छिन्ताङ काण्डले चर्चित छ ।
त्यही घटना(छिन्ताङ काण्ड)मा आधारित भएर पचासको दशकमा सृर्जना गरिएको गीत खोकु छिन्ताङ दुख्यो कि अरुण सुसाउदा.. लाई नेपाली जनताले औधी रुचायो । यो गीत सृर्जना हुदासम्म निरंकुश पञ्चायत ढलिसकेको थियो र प्रजातन्त्रको उदय भइसकेको थियो । तर, नेताहरु देश, जनता र शहीदको सपना पुरा गर्न भन्दा पनि सत्तामा लिप्त हुन थालिसकेका थिए । गीतले भने धनकुटेलीहरुलाई आफ्नो घाउ सधै सम्झिरहन, आफ्नो नशाभित्र तातो रगत बगाइरहन भन्यो । यस्तो, जनप्रिय गीतको सृर्जना हिमायती जनसाँस्कृतिक समुह धरानले गरेको थियो । समुहमा आवद्ध गणेश इजमको रचनालाई शिव सुब्बाले संगीत भरेका थिए ।
प्रजातन्त्रको लागि आहुति दिएका शहीदको वलिदानलाई गीतको माध्यमबाट भुल्न नदिने हिमायती र त्यसमा आवद्ध कलाकारहरु भने खाल्सा क्षेत्रसम्म पुगेनन् । कलाकारहरुसँग खाल्साबासीहरुको पनि कहिल्यै साक्षात्कार हुन पाएन । अझ २०५४ साल यता हिमायतीका कालाकारहरु विविध कारणले तितरवितर हुन पुगे । हिमायती समुह सुस्तायो । खाल्साली जनता र हिमायतीबीच साक्षात्कार हुने सम्भावना झनै न्युन बनेको थियो ।
बाह्र बर्षमा पनि खोलो फर्कन्छ भन्ने नेपाली उखान छ । समय सधै एकनाशको हुदैन । ०५४ सालदेखि सुस्ताएको हिमायती झण्डै दुई दशकपछि सोमबार ऐतिहासिक भुमि खाल्सा क्षेत्रमा पुग्यो, आफ्नो जनवादी सांगीतिक प्रस्तुती लिएर । खाल्साली जनताले पहिलो पटक खोकु छिन्ताङ दुख्यो कि अरुण सुसाउदा..गीतका वास्तविक नायकहरुलाई नजिकबाट हेर्न, सुन्न र साक्षात्कार गर्न पाए । उनीहरुमा हर्षको सिमा थिए । हिमायतीका हरेक गीतलाई धैर्यपुर्वक सुने, र अन्त्यमा कलाकारहरुसँगै नाचे । हिमायतीले पनि शहीद भुमिबाट आफु पुनः ब्युतिएको घोषणा ग¥यो । ‘छिन्ताङ काण्ड भएको ३७ बर्ष लागेछ, हाम्रो संस्था स्थापना भएको ३५ बर्ष भयो । अहिले फेरी हामी ३५ बर्षअघिकै जनताको प्रिय गीतसंगीत लिएर जनतामाझ जाने प्रण गर्दैछौं । हामी देश र जनता बिउझाउने यात्रामा निरन्तर अघि बढीरहनेछौं’–हिमायतीका संस्थापक एवं अध्यक्ष हर्क चुम्मेले भने–‘खोकु छिन्ताङको गीत धेरै गायौं, तर यो पवित्र शहीद भुमि आएका थिएनौं । शहीद दिवसमा यहाँ आएर जनताको गीत गाउन पायौं, हामी धेरै नै खुशी छौं ।’
सोमबार हिमायतीले आफ्नो टाइटल गीत बर्ष है बित्यो युद्धको खेलमा..बाट जनसांगीतिक कार्यक्रम शुरु गरेको थियो । त्यसपछि, हिमायतीकी हर्षु राईले चेलीको सिन्दुर पुछियो..,सीमाना पारी नौ डाडा पारी..र अबिरल जीवनका यात्राहरुमा..जनवादी गीत गाइन् भने समिर सिंगकले चर्चित गीत खोकु छिन्ताङ दुख्यो कि.. र फिरेन सुदिन..गाए । यस्तै, जीवन भट्टराईले अन्त्मि हुदैन कल्यिै संसार बनाउने यात्रा..गाए । धरानका गायकद्धय राईमन राई र लक्ष्मण अधिकारीले पनि गीत गाएका थिए । गायक राईमन, लक्ष्मण र समिर भने हिमायतीका शुभचिन्तक कलाकार हुन् । सांगीतिक प्रस्तुती दिन हर्क चुम्मे, कुन्ती योञ्जन, सुरेश श्रेष्ठ, जीवन भट्टराई, हर्षु राई, समिर, लक्ष्मण, राईमनसँगै काठमाण्डौंबाट आएका सहयोगी सुसिल श्रेष्ठ छिन्ताङ पुगेका थिए ।

धरानका जुझारु युवाहरु मिलेर ०३८ सालमा शुक्रपथ अध्ययन समुह गठन गरेका थिए । त्यही साल समुहको फेरिएर हिमायती जनसाँस्कृतिक समुह बन्यो । चालिसको दशकमा निरंकुश पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्ध जागरण र परिवर्तनको गीतहरु गाउदै हिमायती गाउँवस्तीमा पुग्थ्यो । हिमायती तत्कालीन नेकपा मालेको विचार, सिद्धान्तसँग नजिक थियो, र गीत संगीतको माध्यमबाट जनातामाझ विचार पु¥याउने अभियानमा हिमायती हिडेको थियो । देश र जनताको सार्थक एवं जनवादी गीतहरु संकलन गर्ने, संगीत भर्ने र जनताको माझमा गीत, संगीतको माध्यमबाटै विकृति, विसंगतिविरुद्ध जागरण ल्याउन जुझारु युवा कलाकारहरु सक्रिय थिए । ०५४ सालपछि सुस्ताएको हिमायती शहीद भुमिमा पुगेर ब्युतिएको घोषणा गरेको हो ।