दानाबारी हाइकिङ(फोटोफिचर)
धरानदेखि पुर्वीउत्तर अग्लो डाँडा छ, त्यसको टुप्पोमा झ्याम्म रुख देखिन्छ । स्कुल पढ्दादेखी नै त्यो डाँडा देख्थ्यौं, र त्यहाँ बाँसको झ्याङ हो भन्ने अनुमान लगाउथ्यौं । त्यो डाँडाको नाम भने थाह थिएन । हामी ठिटो चै ‘पङ’ डाँडा भन्थ्यौं । त्यसबेला निधार माथिको कपाल उठाएर जुरो बनाउने फेशन थियो । त्यस्तो केटालाई ‘पङ’ भनिन्थ्यो । त्यो झ्याङ पनि डाँडाको टुप्पोमा पङ केटाको जुरो झै ठडिएको थियो । अहिले पनि त्यही अवस्थामा देखिन्छ । पहिला पाँचकन्या गाविसमा थियो, अहिले धरान उपमहानगरपालिकामा समायोजन भएको छ ।गत साता(भदौ १५ गते) बुधबार मात्र थाह भयो, त्यो ठाउँको नाम दानाबारी हो । हामीले अनुमान लगाएको बाँसको झ्याङ त चिलाउनेको रुखहरु पो रहेछ । दानाबारीको छुट्टै डाँडा, जसलाई स्थानीयबासी गढी थुम्का भन्दा रहेछन् । त्यहाँ सिंहदेवी थान रहेछ । धरानबाट पर्यटनकर्मी वासुदेव वरालको नेतृत्वमा १३ जनाको टोली पदयात्रा गर्दै पुगेको । यो पदयात्राले पङ डाँडाबारे बषौंदेखिको खुल्दुली मेटायो । अब पङ होइन, दानाबारीको गढी थुम्का नै भन्ने हो । गढीको अवस्था र गाह्रो लगाएर राखेको ढुंगाहरु हेर्दा ऐतिहासिक गढी हो भन्नेमा द्धिविधा रहेन । विजयपुर गढीसँग यसको सम्बन्ध पक्कै हुनुपर्छ । खोज अनुसन्धान भए नभएको थाह छैन । इतिहासकारहरु पुगेकै होलान् । हामी भने नयाँ ठाउँमा पुग्न पाउदा औधी खुशी थियौं ।
हाइकिङ टोलीमा पत्रकार, इञ्जिनियरसँगै सुन्दरी प्रतियोगिताका विजेता ३ जना सुन्दरी पनि सामेल थिए । बिहानै ६ बजे होटल सेक्षमा भेला हुने खबर थियो । तर, बिहानैदेखि पानी परेकोले भेला हुनै समय लाग्यो । कार्यक्रमै रद्द पो हुने हो कि भन्ने आशंकाबीच ८ बजे बाटो लाग्यौ । वासुदेव दाई अघि अघि, अरु पछि पछि । निर्माणाधिन आदिबासी जनजाति संग्रहालय, केन्द्रीय प्रविधि क्याम्पस हात्तिसार हुदै विजयपुर चोक पुग्यौं । त्यहाँ कसैले खाजा खायौ, कसैले खाजाको जोहो ग¥यांै ।
बुढासुब्बा मन्दिर पुगियो । किरात इतिहासकार इमानसिंह चेम्जोङले बुढासुब्बा राजा बुद्धिकर्ण राय(बुढा सुभा)को समाधिस्थल हो भनेका छन् । बुढासुब्बाबारे प्रायः सबै जानकार छौं । र पनि, टोली नेता वासुदेव दाईले भने बुढासुब्बाबारे पौराणिककालको पात्र एकलब्यसँग पनि जोडेर अर्को नौलो कथा सुनाए । कथा बुन्न वासुदाई खप्पिस । पर्यटकलाई यस्तै रोचक कथाले आकर्षित गर्छ भन्ने दाईले बुझेका छन् । बुढासुब्बामा सेल्फी खिच्यौ । सेल्फीको क्रम गढीथुम्कासम्म चलिरह्यो ।
खाकर डाँडा उकालो चढ्दै गर्दा घाम पनि चर्कियो । ढुंगा ओछ्याएर बनेको फलैचामा सुस्तायौं । जति माथि गयो, विजयपुर गढी र धरान बजारको उति नै मनमोहक दृष्य । आह ! जताततै हरियाली । मौषम पनि छिन छिन बदलिने । घरि घाम चर्किन्छ, घरि पानी पर्ला झै हुन्छ । घरि हुस्सुले छोपेर सितल बनाइदिन्छ । टोलीमा वासुदेव दाईबाहेक सबै पहिलो पटक दानाबारी चढ्दै गरेको । अझै कति समय लाग्छ दाई ? कोही न कोहीले दाईलाई सोधिरहेकै छ । नसोधुन् पनि किन ? सेउती पार गरेपछि उकालो मात्र चढेको चढ्यै । पसिनाले सबैजना निथ्रुक्क । धन्न, जस दाईको अग्र्यानिक पिस(जोक्स)हरुले हसाउँछ र बाटो कट्न सजिलो । प्रायः सबै रमाइला नै छन् । कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्षमा पर्यटक सफारी गराउने सम्भावनाबारे दिनेश गजमेर र वासु दाईको सल्लाह भयो । सफारी गाडीको लागि लगानी गर्ने सोचमा रैछन् दिनेश जी ।
दानाबारी धरान बजारदेखि करिब १० किलोमिटर पुर्वीउत्तरमा अवस्थित रहेछ । विगतमा यो पाँचकन्या गाविस वार्ड नम्बर ४ मा पथ्र्यो । अहिले धरान उपमहानगरपालिका वार्ड नम्बर २१ मा पर्छ । ग्रामिण जनजीवन, मनोरम प्रकृति, कुहिरोसँग लुकामारी, चिसो जरुवा पानीको स्वाद अनि अग्र्यानिक तरकारी खेती । दानावारी पुगेपछि सारा थकान मेटिने । यहाँको बिषेशता नै यही हो । वासुदेव दाईको यो चौथो पटकको यात्रा । चारै पटक उनले पदयात्री टोलीको नेतृत्व लिएर पुगेको । दाईले दानाबारीबाट धरानलाई पृष्ठभुमि राखेर खिचेको फोटोले मलाई निक्कै लोभ्याएको थियो । दाईले लव डाँडामा उभिएर त्यो फोटो खिचेका रहेछन् । त्यहाँ पुगियो, तर हुस्सुले धरान छोपेको । फोटो खिच्नै पाएनौं । अर्को पटक खिचौला । यहाँबाट धरानको जुन स्वरुप देखिन्छ, अन्य कहिबाट देखिदैन । वासुदाईले लव डाँडा भनेपनि गाउँलेहरु रमिते डाँडा भन्दा रहेछन् ।
मणिकुमार राईको दोकानमा पुग्यौं । बुढापाकासँग गफियौं । तर, दानबारी किन नाम रह्यो भन्ने कसैले खुलाउन सकेनन् । दोकान सामुन्नेमा खुला चौर छ । भलिवल मैदानमा नेट पनि । वासुदेव दाईले ढकनी(तिजमा खाने परिकार) र चनाको तरकारी बोकेका रहेछन् । पहिलो पटक ढकनी चाखियो । आहा, कति मिठो । सबैले वासुदाई र भाउजुलाई धन्यवाद दियौं । जस दाई र दिनेश गजमेरले काक्रा किनेर ल्याएछन् । चिउरा, प्याज, टमटर, खुर्सानी र चाउचाउ मिसाएर चटपटे बन्यो । अघाउञ्जेल खायौं । कसै कसैले त अग्र्यानिक तीनपानेको चुस्की पनि लिए । जसदाई जोशिए, ‘यहाँको लोकल भालेको सुप त खानै पार्छ ।’ दोकानेसँग भालेको मोलतोल भयो । मणिकुमारले आँगनमा चारो हाले, कुखुराको त बिस्कुनै पो लाग्यो । कति धेरै हो गाँठे । चारो खाइरहेको भालेलाई हातैले च्याप्प समाते उनले । हेर्दा कति रमाइलो ।
फर्कदा वासुदेव दाई र सविता जी स्थानीय पुर्णमाया राईको बारीमा स्कुशको मुन्टा टिप्दै थिए । पुर्णमाया चाहि बिक्रीको लागि स्कुश दाना टिपिदिदै थिइन् । इक्सा मादेन बैनीले पनि स्कुश किनिन् । पर्यटन प्रर्वद्धन हुदाको फाइदा स्थानीयलाई यही त हो नि । गाउँघरमा घुम्न आउछन् । जे छ किनेर खान्छन् । तरकारी बोकेर लैजान्छन् । तिते हालेको सुप तयार भएछ । वासुदेव दाईबाहेक सबैले खायौं । साह्रै स्वादिलो । तिते किरात राई जातिको मौलिक परिकार हो । पहिलो पटक खानेलाई तितो लागेपनि विस्तारै मिठो हुन्छ । खासमा चामल हालेर छुट्टै तिते बनाइन्छ । त्यहाँ भने सुप नै तितेको बनाइयो । जसदाईको फेरि जोक्स सुनेर पेट मिचिमिचि हाँसियो । सरुपाले सायरी भनिन् । विकास राईले जोशिलो कविता सुनाए ।
झोलुङ्गे पुल हुदै फर्कने सल्लाह भयो । टोली दुई समुहमा बाडियो । म, सविता, सन्तोष काफ्ले र वासुदाई अघि लाग्यौं । अरु आउन ढिला गरे । यो बाटो त बासुदाईलाई पनि थाह रहेनछ । जंगलभित्र गोरेटो त भेटियो, तर मान्छेले हिड्न छोडिसकेको छ । ठाउँ ठाउँमा बाटो अलमल हुने । कता हो कता । झाडी पन्छाउदै ओरालो झ¥यौं । बेला बेला पछाडिको टोलीलाई आवाज दिदै पनि ग¥यौं । जुका टासिएला भन्ने डर । त्यो भन्दा पनि बाटो भिरमा पुगेर टुंगिएला र फेरि ठाडो उकालो फर्कनु पर्ला भन्ने पिरलो थियो । मनभित्र त सबै डराएकै थिए, तर कसैले व्यक्त गरेनौं । धन्न, गोरेटोले गाउँ पु¥यायो । गाडीको ट्रयाक खुलेपछि मानिसहरु यो बाटो हिड्नै छाडेका रहेछन् । एउटा पसलमा चार जना थकाइ मा¥यौं, र २ बोतल चिसो पानी रित्यायौं । त्यसपछि त तेर्सो सजिलो बाटो । झोलुङ्गे पुलमा वासुदाईको मोवाइलमा सेल्फी हान्र्दै घर फर्कियौं । ............................................................................
वासुदेव वराल, पर्यटनकर्मी सेक्ष ट्राभलिङ
ः दानाबारी आएको म चौथो पटक हो । प्रत्येक पटक नयाँ र रमाइलो अनुभव हुन्छ । यहाँबाट धरान जति सुन्दर र सम्पुर्ण स्वरुप देखिन्छ, अरु कहीबाट पनि देखिदैन । शान्त वातावरण छ, ठाउँ पनि सुन्दर छ । पदयात्राको राम्रो सम्भावना भएको ठाउँ हो । स्थानीय उत्पादन पाइन्छ, फर्कदा लैजान सकिन्छ । गाउँलेलाई आर्थिक उपार्जनमा पनि टेवा पुग्छ । दैनिक पदयात्रामा आउने हो भने तरकारी धरान पु¥याउनै पदैन ।.....................................................
जसकुमार राई, पत्रकार÷वृत्तचित्र निर्माता तथा निर्देशक
ः हाइकिङ स्वास्थ्य रहन र ग्रामिण पर्यटन प्रर्वद्धन गर्नलाई शुरु गरेका हौं । पर्यटकहरुले धरान आएपछि नयाँ नयाँ ठाउँ(गन्तव्य)मा पदयात्रा गर्न सकिन्छ भनेर थाह पाउन् भन्ने उद्देश्य पनि हो । पर्यटन क्षेत्रमा काम गर्नेहरुलाई व्यावसायीकरुपमा प्रर्वद्धन गर्न उर्जा पनि दिन्छ । स्थानीय स्रोत, साधान उपयोग र उपभोग ग¥यौं भने हाइकिङ सँस्कार स्थायीत्व हुन्छ । गाउँघरमा पनि पर्यटनबारे चेतना जाग्छ ।....................................................................
मणिकुमार राई, किराना पसल सञ्चालक दानाबारी
ः तीन बर्षजति भो, धरानतिरबाट घुम्दै आउछन् । कोही गाडी र बाइकमा पनि आउछन् । यहाँ शिखरिलो हावा आउछ । धरान सबै देखिन्छ । खुलेको दिन इटहरी, तरहरा, विराटनगर पनि छ्याङ्गै देखिन्छ । त्यही भएर पनि हेर्न आउछन् जस्तो लाग्छ । अभैm बाटो राम्रो बने हुन्थ्यो । 
Comments
Post a Comment