‘नेतालाई मात्र प्रजातन्त्र आयो ’

धरान । ‘यही इलाम जिल्लाबाट झलनाथ खनाल, सुवास नेम्बाङजस्ता नेताहरु जन्मिए । तर, ध्वजबहादुर, डम्बरबहादुरले प्रजातन्त्र पायो त ? अह पाएन’–३७ बर्षअघि क्रान्तिमा होमिदा गुमाएका सहकर्मी रत्नकुमार बान्तवालाई सम्झदा ध्वजबहादुर राई भन्छन् ।
इलाममा प्रहरीले हत्या गरेका रत्नकुमार, वम वान्तवा र निमा शेर्पाबारे निर्माण गरिएको वृत्तचित्र ‘वलिदान कहिल्यै मर्दैन’मा ध्वजबहादुरले बोलेको यो अभिव्यक्ति उनको मात्र होइन, समग्र नेपाली जनताको निराशाको अभिव्यक्ति पनि हो । करिब ५२ मिनेट लामो वृत्तचित्रले इतिहासको कालखण्डमा विसिन हुन लागेको रत्नकुमार, वम र निमाको वलिदानलाई ज्युँदो राख्न मात्र सकेको छैन, उनीहरुकै वलिदानीमा टेकेर सत्तामा चढेका सहकर्मीहरुले गरेको वेवास्ताले ध्वजबहादुरहरुलाई निराश पनि बनाएको छ । एउटै लक्ष्य लिएर क्रान्तिमा होमिएका रत्नकुमारहरुले ज्यान गुमाए । सहकर्मी ध्वजबहादुरहरुले क्रुर यातना पाए, अहिले उनीहरु दुःखका साथ जिन्दगी गुजारा गरिरहेका छन् ।

अर्कोतर्फ, हिजो रत्न, वम र निमासँगै क्रान्तिमा लागेको कम्युनिष्ट पार्टी र नेताहरु पटक पटक सत्तामा पुगे, तर ध्वजबहादुरहरुको जीवनमा उज्यालो छाएन । जनताले सुख पाएनन् । असमानता र विभेदको अन्त्य गरेर देश र जनताको सुख,समृद्धिको लागि क्रान्तिमा होमिदा ज्यान गुमाएका शहीद र परिवारलाई सम्मान दिइएन । नेपालमा पहिलो पटक सुरुङ युद्धसमेत शुरु गरेका रत्नकुमारलाई २०३५ साल चैत २५ गते प्रहरीले गोली हानेर मारेको थियो भने अघिल्लो दिन चैत २४ गते निमा शेर्पालाई मारेको थियो । यस्तै, २०३६ बैशाख २८ गते वम वान्तवाको हत्या गरेको थियो ।
बिहिबार धरान १० स्थित किरात राई यायोक्खा भवनमा प्रर्दशन भएको ५२ मिनेटको वृत्तचित्रले दर्शकहरुलाई निक्कै भावुक बनायो । ‘यो कुनै फेन्टासी होइन, यथार्थ हो । देश र जनताको लागि ज्यान वदिलानी गरेका शहीदहरुलाई राज्यले सम्मान दिएको छैन । सत्तामा पुगेका राजनीतिज्ञहरुले न्याय दिइनुपर्छ’–रत्नकुमारका सहपाठी एवं वामपन्थी नेता वम देवानले भने । एमाले सांसद कृष्णकुमार राईले रत्नकुमारहरु शोषण, विभेद मुक्त समाज बनाउने क्रान्तिमा लागेकोले उनीहरुको सपनालाई पुरा गर्नतर्फ सबैले जुट्नुपर्ने बताए । ‘उहाँहरुले जे उद्देश्यको लागि वलिदान दिनुभयो, समाजमा जे चाहेको हो, त्यसलाई पुरा गर्नतर्फ सबै लाग्नुपर्छ’–उनले भने । यो वृत्तचित्रका निर्माता र निर्देशक पत्रकार जसकुमार राई हुन् भने सहनिर्माता एवं सहनिर्देशक अर्जुन उप्रेती हुन् ।

किरात राई पत्रकार संघले पत्रकार कल्याण कोष जुटाउने उद्देश्यले शुरु गरेको वृत्तचित्र यात्राअन्र्तगत बिहिबार धरानमा दुई वटा वृत्तचित्र प्रर्दशन भएको थियो । पत्रकार भिषण राईद्धारा निर्देशित वृत्तचित्र पहिचानले पछिल्लो समय नेपाली राजनीतिको केन्द्रमा रहेको पहिचानको मुद्दालाई उठान गरेको छ । माओवादी द्धन्द, संविधानसभाले जारी गरेको संविधान र कार्यान्वयनको चरणमा पुग्दा पनि पहिचानको मुद्दाले नेपाली राजनीतिक सकसपुर्ण अवस्थामा रहेको यथार्थलाई पहिचानले समेटेको छ ।