सुकुम्बासीको नाममा सर्दु खोला किनारमा किनबेच

धरान । सगरमाथा नमुना सुन्दर वस्तीको नाममा धरान १७ र ११ वडामा पर्ने सर्दु खोला किनारमा बसेको सुकुम्बासी वस्तीमा गैरकानुनीरुपमा किनबेच भइरहेको छ । यो बस्तीलाई हटाउन फागुन २५ गते नगरपालिकाको राजनीतिक दलको संयन्त्रले निर्णय गरेपनि कार्यान्वयन गर्न सकेको छैन ।
नगरपालिकाले फागुन २९ गते बस्ती उठाउन ७ दिनको अल्टिमेटम दिएर सुचना जारी गरेको थियो । समयसिमा नाघेको महिनादिन भइसक्दा पनि नगरपालिकाले थपप्रक्रिया अघि बढाएको छैन । बस्ती हटाउन ढिलाई गर्दा राजनीतिक दलहरुले आफ्ना भोट बैंकलाई जोगाउने खेलमा लागिसकेको छ भने सुकुम्बासीको नाममा किनबेच पनि फष्टाइरहेको छ । यही आइतबार नमुना सुन्दर वस्ती सङ्घर्ष समिति र संघीय समाजवादी पार्टीको सङ्घीय युवा संघ, सुनसरीले वैकल्पिक उपाय र समाधानको व्यवस्था नगरेसम्म वस्ती नहटाउन नगरपालिकामा संयुक्त ज्ञापन पत्र बुझाएको थियो ।
बुधबार वस्ती क्षेत्रमा पुग्दा धनकुटाको आहालेबाट आएका एक दम्पत्ति आफ्नो जग्गाको घेराबारा गर्दै थिए । ती दम्पत्ति नगरपालिकाले महिना दिन अघि बस्ती हटाउन सुचना जारी गरेको ७ दिने अल्टिमेटमबारे बेखबर थिए । उनीहरुले एक लाख ६५ हजार रुपैयामा १० धुर जग्गा भर्खरै किनेको स्वीकारे । ‘सुचनाबारे थाह छैन, आजैदेखि मात्रै सरेका हौं’–परिचय लुकाउदै ती दम्पत्तिले बुधबार नागरिकसँग भने–‘एक लाख ६५ हजारमा किनेको हो ।’ ती दम्पत्ति भन्दा अघि वस्तीमा आएकी सोमलक्ष्मी राईले पनि ६५ हजारमा जग्गा किनेको बताइन् । उनका अनुसार खम्बुवानका स्थानीय नेताले बाँध बाध्न र जाली राख्न भन्दै पैसा असुलेका थिए । ‘अलि अलि गर्दौ ६५ हजार जति लग्यो’–उनले सुनाइन् । वस्तीबासी भने ३ बर्षअघि देखि नै बसेकोले नगरपालिकाले हटाउन नहुने तर्क गर्छन् । नमुना सुन्दर बस्तीमा १ सय ६ घरधुरी रहेको स्थानीयको दाबी छ ।
    यो वस्ती गत बर्षको भदौं महिनादेखि वस्न थालेको नजिकैको सगरमाथा टोलबासीको भनाई छ । करिब तीन बर्षअघि नै सगरमाथा टोल सुधार समितिले सर्दु खोलादेखि करिब सय मिटरको दुरीमा बाटो ट्रयाक खोलेर त्यो बाटोदेखि खोलातर्फ वस्ती नबसाउने निर्णय गरेको थियो । तर, उक्त निर्णयलाई लत्याउदै वैद्य नेतृत्वको नेकपा–माओवादी र खम्बुवानसम्बद्ध स्थानीय नेताहरुले धमाधम वस्ती बसाउन थालेका थिए । ‘बाटो बनाएर त्यहाँदेखि उता(खोलातर्फ) बस्ती नबनाउने भनेर निर्णय गरेका थियौं, तर वैद्य माओवादीले पूर्वलडाकु राख्ने भन्दै धमाधाम घर बनाउन थाल्यो’–सगरमाथा बस्तीका एक बासिन्दाले भने । स्थानीयका अनुसार नेकपा–माओवादीका सुरेश राई र खम्बुवानका मोहन राई भन्ने व्यक्तिले वस्ती बसाएका हुन् ।
नेपाल बसोबास वस्ती संरक्षण समाजका पूर्वाञ्चल अध्यक्ष कुमार कार्कीले नमुना बस्तीमा किनबेच भइरहेकोबारेमा कुनै जानकारी नरहेको बताए । यसअघि, नगरपालिका, राजनीतिक दल र समाजको संयुक्त कार्यादलले लागत संकलन गरिसकेको घरधुरी भएमा उठाउन नपाइने उनले जिकिर गरे । ‘पुरानोलाई नहटाउने र नयाँलाई बस्न नदिने सहमति छ, वस्ती उठाउने सुचना जारी गर्दा हामीसँग समन्वय गरिनुपथ्र्यो । वास्तविकता के हो भनेर हामी पनि बुझ्थ्यौं’–कार्कीले भने ।
नगरपालिकाका वरिष्ठ प्रशासकीय अधिकृत गणेशप्रसाद खतिवडाले खोला किनारमा बस्नु अत्यन्तै जोखिम भएकोले संयन्त्रले हटाउने निर्णय गरेपनि कार्यान्वयनमा समस्या आएको बताए । उनका अनुसार गत भदौमा नै जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा यो वस्ती खाली गराउन पत्राचार गरिएको थियो । तर, त्यसबेला सर्दु खोला पारी विष्णुपादुकाको वन क्षेत्र अतिक्रमण गरि बसेकालाई मात्रै प्रशासनले हटाएकोले धरानतर्फ भने घरहरु थपिदै गएको हो । वस्ती हटाउने सुचना जारी गरिसकेपछि केही राजनीतिक संगठन र स्थानीयले पनि यसअघि लागत संकलन भइसकेको घरधुरी पनि रहेको भन्ने निवेदन दिएकोले तत्काल एक्सनमा जान नसकिएको उनले बताए । ‘लागत उठाएको घर पनि पर्यो भन्ने कुरा आयो, राजनीतिक संगठनबाट पनि असन्तुष्टि आयो । अब सर्वदलीय वैठकको म्याण्डेट अनुसार नै अघि बढ्छौं’–खतिवडाले भने ।