आलुको भाउ एक दशककै उच्च, थोकमा प्रतिकिलो ६० रुपैया

धरान । तरकारीको राजा मानिने आलुको भाउ एक दशक यताकै उच्चरुपमा वृद्धि भएको छ । आलुमा परनिर्भरता हुदै गएकोले मुल्य अझै केही समयसम्म तल नझर्ने व्यापारीहरु बताउछन् । धरान १३ स्थित कृर्षि बजारस्थलका अनुसार अहिले भुटानबाट आयात गरिएको रातो नयाँ आलुको थोक मुल्य नै प्रतिकेजी ६० रुपैयामा किनबेच भइरहेको छ ।
यो मुल्य आर्थिक बर्ष २०६०/२०६१ यताकै उच्च हो । यो आलुको मुल्य खुद्रा बजारमा प्रतिकेजी कम्तीमा ६५ रुपैया छ । औसत नेपालीको आम्दानीलाई हेर्दा आलु किनेर खान सक्ने अवस्था नभएको स्वयम् व्यापारीहरु बताउछन् । ‘भदौसम्म पहाडी जिल्लाको आलु आएकोले थोक मुल्य ५०/५५ रुपैया थियो । अहिले भुटानबाट मात्रै नयाँ आलु आइरहेकोले दाम बढेको हो’–बजारस्थलका व्यावस्थापक लक्ष्मण भटराईले भने ।
नयाँ आलुको प्रमुख स्रोत रहेको भारतको पश्चिम वंगाल सरकारले निर्यातमा रोक लगाएपछि अभावले भाउ वृद्धि भएको व्यापारीहरुको भनाई छ । पश्चिम वंगाल सरकारले आफ्नै जनतलाई राहत दिलाउन एक महिनाअघिदेखि आलु निर्यातमा रोक लगाएको थियो । त्यही समयमा पहाडी क्षेत्रबाट पनि आलु आउन छोडेपछि अहिले भुटानको मात्रै आलु आयात भइरहेको छ । ‘एक महिनादेखि पश्चिम वंगाल सरकारले आलु नेपाल ल्याउन रोकेकोले भाउ घटेको हो, मंसिरसम्म भाउ घट्ने छाटकाट छैन’–थोक बिक्रेता विरेन्द्र चौधरीले भने । किसान र व्यापारीहरुको चर्को दबाब पछि पश्चिम वंगाल सरकारले आलुको निर्यात खुला गरेपनि भाउ अहिलेकै स्थितिमा कायम रहने उनले बताए ।

बजारस्थलका अनुसार पुरानो सेतो आलुको थोक मुल्य प्रतिकेजी ३७/३८ रुपैया र पुरानो रातो आलुको थोक मुल्य ४२÷४४ रुपैया छ । पुरानो आलु पनि बिउ राख्ने बेलामा मात्रै निकाल्ने भन्दै ठुला व्यापारीहरुले बजारमा नल्याउदा अभाव सृर्जना भएर भाउ वृद्धि भएको हुनसक्ने व्यावस्थापक भटराईको अनुमान छ । थोक बिक्रेताहरुमा पुरानो आलु पनि पर्याप्त छैन । यसअघि गत आर्थिक बर्षमा आलुको मुल्य प्रतिकेजी ५०/५२ रुपैया पुगेको थियो भने एक महिनाअघि ५६ रुपैयासम्म थोक मुल्य थियो ।
बजारस्थलका अनुसार यहाँ दैनिक ३५ टन आलुको कारोबार भइरहेको छ भने चाडबाडमा बढेर ४० टनसम्मको कारोबार हुन्छ । यहाँ आउने आलु ६० प्रतिशत भारत र १० प्रतिशत भुटानको हुन्छ भने ३० प्रतिशत मात्रै स्वदेशी उत्पादन छ । भारतबाट आउने आलुमध्ये पनि ३० प्रतिशत बढी पश्चिम बंगालबाट आयात हुन्छ भने उत्तरप्रदेशको कानपुरबाट पुरानो रातो आलु आउछ । स्वदेशी उत्पादन आलु २० प्रतिशत तराई र १० प्रतिशत मात्रै पहाडी जिल्लाले ओगटेको छ । बजारस्थलका अनुसार गत आर्थिक बर्षमा यहाँबाट ४१ करोड १९ लाख बराबारको १२ हजार ६ सय ७४ मेट्रिक टन आलुको कारोबार भएको थियो । त्यसमध्ये २८ करोड ८३ लाख रुपैया भारत र भुटानबाट आलु आयात गर्दा बाहिरिएको भटराई बताउछन् । ‘आलुलाई तरकारीको राजा मानिन्छ, खेती लगाउन धेरै समस्या पनि छैन, तर हामी आलुमा दिनप्रतिदिन परनिर्भर भइरहेका छौं । ठुलो पूजी विदेश गइरहेको छ’–बजारस्थलका व्यवस्थापक भटराई भन्छन्–‘सरकारले चाडै आलु अभियान वा किसानलाई अनुदान, मल, बिउलगायत दिएर प्रोत्साहन नगरे पुर्णरुपमा विदेशमा भर पर्नुपर्ने हुन्छ ।’